مردم چین از دیرباز چای سبز را به عنوان یک نوشیدنی دارویی مصرف کرده و می کنند و به دلیل اھمیت ویژه این گیاه، اصول خاصی نیز برای تھیه آن دارند. به تازگی علاوه بر مردم چین، چای سبز در بسیاری از کشورھای جھان طرفداران فراوانی یافته است.
دلیل اصلی این استقبال، آشنایی مردم دیگر کشورھا با خواص درمانی این نوع نوشیدنی است. ھرچند در مواردی توصیه و پیشنھاد مردم به یکدیگر عامل اصلی مصرف برخی مواد غذایی یا نوشیدنی ھا است، اما در مورد چای سبز علاوه بر توصیه دھان به دھان، پژوھشگران نیز خواص دارویی آن را تایید کرده اند. نوشیدن روزانه ٣ تا ۴ فنجان چای سبز، مانع از ابتلا به بسیاری از بیماری ھا می شود. پژوھشگران ٢۵ مورد را به عنوان دلایل اصلی مصرف چای سبز می دانند که با آن آشنا می شویم.
چای سبز و سرطان؛
نوشیدن چای سبز را عاملی برای جلوگیری از ابتلا به سرطان می دانند، چرا که میزان آنتی اکسیدان ھای C است. (توجه کنیم که ویتامین E و ٢۵ برابر تاثیرگذارتر از ویتامین C موجود در آن ١٠٠ برابر تاثیرگذارتر از ویتامین به عنوان دو آنتی اکسیدان مھم مطرح ھستند). به این ترتیب با نوشیدن چای سبز و دریافت آنتی E و اکسیدان، بدن در مقابل ابتلا به سرطان مصون می شود.
چای سبز و بیماری ھای قلبی؛
با مصرف چای سبز کلسترول خون به میزان قابل توجھی کاھش می یابد. به این ترتیب می توان با نوشیدن چای سبز میزان کلسترول خون، یکی از شاخص ھای مھم ابتلا به بیماری ھای قلبی، را کاھش داد. پژوھشگران معتقدند حتی پس از سکته قلبی نیز نوشیدن چای سبز باعث ترمیم سلول ھای آسیب دیده رگ ھا و قلب شده و روند ترمیم سلول ھا را تسریع می کند. نوشیدن روزانه حداقل ٣ فنجان چای سبز به بیماران قلبی توصیه می شود.
دانشمندان ماده ای شیمیایی را در چای سبز شناسایی کردند که در حفاظت از قلب در برابر آسیب ھای مختلف موثر است.
کارشناسان "موسسه بھداشت کودکان انگلیس" در مطالعه روی ترکیبات چای سبز موفق به شناسایی ماده ای شیمیایی به نام "اپیگالوکاتچین سه گالیت" شدند که می تواند مرگ سلول ھا را پس از حمله قلبی یا سکته کاھش دھد. این دانشمندان اعلام کردند: ماده شیمیایی موجود در چای سبز مانع از فعالیت پروتئینی به نام "استات یک" می شود که پس از رویدادھای استرس آمیز نظیر حمله قلبی یا سکته در درون سلول فعال می گردد.
"اپیگالوکاتچین سه گالیت" ھمچنین روند بھبود سلول ھای قلبی را سرعت می بخشد و موجب کاھش صدمه به آن می شود. از طرفی یکی از عوامل اصلی امراض و حمله ھای قلبی، وجود کلسترول بالا در خون انسان است.
آنتی اکسیدان ھای قوی)، باعث کاھش کلسترول در خون نیز ) C و A چای سبز علاوه بر داشتن ویتامین ھای می گردد که این موضوع خطر احتمال حمله قلبی و امراضی از این قبیل را پایین می آورد.
چای سبز و جوانی؛
می شناسند. دلیل اصلی آن وجود میزان قابل توجھی (Aging - Anti) چای سبز را به عنوان داروی ضدپیری آنتی اکسیدان به ویژه آنتی اکسیدان ھای موثر در حفظ شادابی و جوانی موجود در چای سبز است. آنتی اکسیدان ھا یکی از شاخص ترین عوامل برای حفظ سلامتی و شادابی سلول ھای بدن، با به تعویق انداختن شروع روند پیری سلول ھا ھستند.
کاھش وزن و چای سبز؛
با نوشیدن چای سبز، متابولیسم (سوخت و ساز) چربی ھای بدن تسریع می شود و به این ترتیب چربی اضافی در بدن ذخیره نمی شود. پژوھش ھا نشان می دھد نوشیدن روزانه سه فنجان چای سبز می تواند تا ٧٠ کالری انرژی، ناشی از سوخت چربی ھا ایجاد کند.
. پوست و چای سبز؛
آنتی اکسیدان ھای موجود در چای سبز، سلول ھای پوست را در مقابل آسیب ھا به ویژه رادیکال ھای آزاد، یکی از عوامل ایجاد سرطان و افتادگی و آسیب به پوست، محافظت می کند. به این ترتیب چای سبز مانع از بروز سرطان، افتادگی و چروک خوردن پوست به ویژه پوست صورت می شود.
چای سبز و ورم مفاصل؛
پژوھشگران چای سبز را به عنوان دارویی برای کاھش خطر ابتلا به ورم مفاصل، ناشی از روماتیسم معرفی می کنند. این تاثیر با توقف فعالیت آنزیم ھای تخریب کننده و تحلیل برنده غضروف مفاصل ایجاد می شود.
استخوان ھا و چای سبز؛
درصد بالای فلوراید چای سبز، عمده ترین دلیل تاثیر مثبت آن بر استخوان ھا است. به این ترتیب درصد بالای فلوراید در چای سبز می تواند استخوان ھا و دندان ھا را در مقابل آسیب به ویژه پوسیدگی و پوکی محافظت کند.
کلسترول و چای سبز؛
یکی دیگر از اثرات مثبت چای سبز، کاھش قابل توجه میزان کلسترول خون است. به ویژه آنکه چای سبز باعث کاھش میزان کلسترول بد و افزایش میزان کلسترول خوب می شود. این تاثیر نه تنھا میزان کلسترول بدن را در حد متعادل نگه داشته و میزان کلسترول خوب را افزایش می دھد، بلکه مانع از بروز سکته قلبی و سایر بیماری ھای قلبی - عروقی می شود.
ذخیره گلوکز و چای سبز؛
چای سبز مانع از ذخیره گلوکز در سلول ھای چربی می شود. به این ترتیب می توان از نوشیدن چای سبز، کنترل میزان مصرف کربوھیدرات ھا (قندھا) و ورزش مداوم، به عنوان مثلثی برای حفظ سلامتی و تناسب اندام ھا نام برد.
رژیم غذایی و چای سبز؛
با نوشیدن چای سبز میزان متابولیسم چربی ھا و ھیدرات کربن افزایش می یابد. به این ترتیب میزان قند خون و چربی ھا ھمواره در حد متعادلی خواھد بود. تعادل این دو شاخص بدن را با ازدیاد یا کمبود چربی و ھیدرات کربن روبه رو نمی کند.
آلزایمر و چای سبز؛
چای سبز فعالیت سلول ھای مغز به ویژه بخش ھای مربوط به حافظه را تقویت و تحریک می کند. از طرفی چای در سلول ھای مغز و با این حرکت مانع از تخریب سلول ھای مغز و « استیل کولین » سبز باعث کاھش میزان بروز بیماری آلزایمر می شود.
پارکینسون و چای سبز؛
آنتی اکسیدان ھای موجود در چای سبز مانع از تخریب سلول ھای مغز، که عامل اصلی بروز بیماری پارکینسون است، می شوند. به عبارتی آنتی اکسیدان ھای چای سبز با به تعویق انداختن قرار گرفتن سلول ھای مغز در فاز پیری و فرسودگی مانع از ابتلا به پارکینسون می شوند.
بیماری ھای کبدی و چای سبز؛
نوشیدن چای سبز باعث از بین رفتن رادیکال ھای آزاد ایجاد شده توسط چربی ھای موجود در کبد می شود. این عملکرد مثبت، مانع از بروز بیماری ھای کبدی به ویژه سرطان کبد می شود.
فشار خون و چای سبز؛
می دانیم که یکی از مھم ترین علل بروز فشار خون بالا، تغییر در ساختار دیواره سرخرگ ھا است. چای سبز با کنترل عملکرد و محافظت از ساختار دیواره رگ ھا، مانع از بروز فشار خون بالا می شود.
٢ فنجان چای سبز در روز احتمال بروز پُرفشاری خون را تا ۴۶ درصد کاھش می دھد. / مصرف نیم تا ۵ مسمومیت غذایی و چای سبز؛ کاتچین موجود در چای سبز باعث از بین بردن باکتری ھای مولد مسمومیت غذایی یا سم تولید شده توسط این باکتری ھا می شود.
چای سبز و قند خون؛
با افزایش سن میزان قند خون بالا می رود اما پلی فنل ھا و پلی ساکاریدھای موجود در چای سبز باعث کاھش قند خون می شود. اگرچه برخی پژوھشگران نوشیدن چای سبز را به افراد مسن توصیه می کنند اما برخی دیگر معتقدند نوشیدن چای سبز در جوانی باعث کنترل میزان قند خون، پیش از رسیدن به سن کھولت می شود.
سیستم ایمنی و چای سبز؛
موجود در چای سبز با تقویت سیستم ایمنی بدن، بدن را در مقابل بیماری ھای مختلف به ویژه بیماری C ویتامین ھای فصلی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا در زمستان، اسھال و استفراغ در فصل تابستان و حساسیت ھای فصل پاییز، مقاوم می کند. در چین باستان برای افرادی که دائماً بیمار بودند، چای سبز تجویز می کردند.
پژوھش گران اعلام کردند مصرف چای سبز از ابتلا به بیماری ھای ایمنی خودکار بدن جلوگیری می کند. تحقیقات پژوھش گران دانشکده پزشکی ژورژیا حاکی از آن است که مصرف چای سبز علاوه بر مؤثر بودن در کاھش ابتلا به سرطان، باعث محافظت افراد در برابر بیماری ھای ایمنی خودکار بدن می شود. چای سبز از گسترش آنتی ژن ھایی که می توانند موجب تحریک ایمنی بدن شوند جلوگیری می کند. نتایج تحقیقات حاکی در چای سبز باعث متوقف شدن التھاب و تاثیرات آن بر روی پوست و EGCG از آن است وجود ماده ای موسوم به ،(Sjogren) سلول ھای مترشحه بزاق می شوند. در یک اختلال ایمنی خودکار، موسوم به سندرم شوگرن سلول ھای مترشحه بزاق، ھدف قرار گرفته و باعث خشکی دھان می شوند و در اختلالی دیگر، پوست ارگان ھدف واقع شده و فرد مبتلا به سل جلدی می گردد.
شایان ذکر است تحقیقات بیشتر بر روی حیوانات در حال انجام است و تاثیر مفید چای سبز در پیشگیری از آرتریت نیز مشخص شده است.
آسم و چای سبز؛
تئوفیلین موجود در چای سبز در حکم داروی مخدری است که باعث آرامش و رفع التھاب و حساسیت دستگاه تنفس (بافت ھای آسیب دیده) می شود. از این رو نوشیدن چای سبز برای افراد مبتلا به آسم یا افرادی که به دلیل مشاغل ویژه یی که دارند (مثل کارگران کارخانه ھای سیمان) یا در مناطق خاصی زندگی می کنند (ساکنان مناطق سردسیر) توصیه می شود.
چای سبز و تورم و عفونت گوش؛
نوشیدن چای سبز نه تنھا گوش را در برابر عفونت و تورم محافظت می کند، بلکه در صورت بروز این مشکل، نم دار کردن پارچه تمیزی با چای سبز و سپس تمیز کردن گوش با آن می تواند تا حدی از تورم و عفونت بکاھد.
تبخال و چای سبز؛
تبخال مشکلی است که عاملی ویروسی دارد اما با چای سبز می توان بھبود آن را تسریع کرد. به این ترتیب که اگر محل مورد نظر را با چای سبز مرطوب کرده و صبر کنیم تا خشک شود و این عمل را سه بار در روز تکرار کنیم، روند بھبودی و رفع محل زخم تسریع می شود.
چای سبز و مشکلات دھان و دندان؛
چای سبز بسیاری از عوامل بیماری زا که بر سلامت دھان و دندان تاثیر منفی دارد را از بین می برد. به این ترتیب می توان نوشیدن چای سبز را مکملی برای سلامت دھان و دندان دانست. علاوه بر این چای سبز با از بین بردن باکتری ھای نامناسب محوطه دھان، بوی بد دھان و تنفس بد بو را نیز مرتفع می کند. در چین باستان از چای سبز به عنوان داروی خوشبوکننده دھان، پیش از حضور در مراسم رسمی و میھمانی ھا استفاده می کردند.
استرس و چای سبز؛
موجود در چای سبز که نوعی اسید آمینه است، خاصیت آرام بخشی داشته و « ال تیانین » ترکیبی موسوم به می تواند حالت تنش، افسردگی و استرس و ھیجان را از بین ببرد.
حساسیت و چای سبز؛
ترکیب ضدحساسیتی است که به وفور در چای سبز وجود دارد. این ترکیب با (EGCG) اپی گالوکاتچین گالات تاثیر بر سیستم ایمنی بدن، بدن را در مقابل حساسیت ھا مقاوم می کند.
ایدز و چای سبز؛
با (EGCG) پژوھشگران ژاپنی با بررسی ترکیبات موجود در چای سبز دریافتند ترکیب اپی گالوکاتچین گالات روی سلول ھای سیستم ایمنی بدن و ایجاد ضعف در سیستم HIV عملکردی عایق مانند مانع از اتصال ویروس ایمنی بدن می شوند. به عبارتی نوشیدن چای سبز را می توان به عنوان عامل مکملی برای جلوگیری از ابتلا با عایق کردن سلول ھای سیستم ایمنی بدن دانست. (AIDS) به ایدز در نھایت اینکه به دلیل خواص فراوان چای سبز، اکنون آن را در بسیاری از کشورھای جھان، نه به عنوان یک نوشیدنی که به عنوان یک داروی گیاھی شناخته و نوشیدن روزانه آن را توصیه می کنند.
. چای سبز و کاھش تری گلیسیرید؛
کاتچین موجود در چای سبز، فعالیت آنزیم لیپاز را (آنزیم مسئول ھضم چربی ھا) در لوزالمعده مھار می کند، در نتیجه، شکستن چربی با سرعت بسیار کمی صورت می گیرد و چربی خون با سرعت کمی بالا می رود. با توجه به این که افزایش تری گلیسیرید خون بعد از مصرف ھر وعده غذایی یک عامل خطر در بروز بیماری قلبی است ، مصرف چای سبز در بین وعده ھای غذایی روشی مناسب جھت کاھش تری گلیسیرید خون است.
. چای سبز و جلوگیری از دیابت؛
چای سبز قادر است از عوارض ناشی از دیابت مانند آب مروارید و بیماری ھای کلیوی به طور معجزه آسایی جلوگیری کند. چای سبز با مھار کردن فعالیت آنزیم آمیلاز بزاق و روده که مسئول ھضم نشاسته است، باعث می شود که نشاسته با سرعت آھسته تری بشکند و در نتیجه قند خون با سرعت کمی بالا برود.
. موارد منع مصرف:
اعتقاد بر آنست که قبل و بعد از دریافت فرآورده ھای آھن و در شیرخواران نباید از چای سبز یا ترکیبات پلی فنول آن استفاده نمود. شواھد موجود حاکی از آنست که مقادیر بیش از حد با سوخت و ساز آھن تداخل نموده و موجب کم خونی می شود. شواھدی مبنی بر منع مصرف در حاملگی وجود ندارد با اینحال باید با پزشک مشورت نمود. مصرف چای سبز در دوران شیردھی توصیه نمی شود.
. تداخلات دارویی:
افزایش اثر متی سیلین و بنزیل پنی سیلین، تشدید اثر آسپیرین و سایر داروھای ضد انعقاد مانند وارفارین موجود در چای سبز میتواند بر ضد اثرات وارفارین عمل نماید). K (ویتامین
. عوارض چای سبز:
مصرف بیش از حد کافئین که در چای سبز و بعضی از عصاره ھای آن وجود دارد در بعضی از افراد باعث علائمی مانند عصبانیت، بیخوابی و بیقراری می شود. افرادی که دارای بیماری فشار چشم ھستند نباید استفاده کنند و افرادی که میگرن دارند میزان مصرف کمی باید داشته باشند .
.
. طریقه دم کردن چای سبز:
به ازای ھر فنجان آب یک قاشق مرباخوری چای سبز استفاده می شود . آب به ھیچ عنوان نباید در حال جوشیدن باشد. چای سبز را داخل فنجان یا قوری میریزیم و در آنرا میگذاریم. ( روی حرارت نباشد ) بعد از ۵ دقیق صاف میکنیم. اگه از نوع کیسه ایی استفاده می کنید کیسه را دربیارید و وقتی سرد شد روی چشم کمپرس کنید که برای رفع خستگی چشم مفیده است.
. معطر کردن چای :
برای معطر کردن چای می توان به آن مقداری گل یاس، گل سرخ، گل بھار نارنج، نعنا، ھل، لیموی خشک یا تازه، چند پر زعفران( بسته به علاقه و ذائقه ) را به صورت ترکیبی یا به تنھایی اضافه کرد.
مرکز آموزشی درمانی معتضدی
کارشناس تغذیه و رژیم درمانی
طیبه قاسمی